همایش سراسری فرهنگستان علوم پزشکی ایران ویژه جامعه پزشکی، امسال به میزبانی دانشگاه علوم پزشکی اراک در دهم و یازدهم بهمن ماه جاری برگزار شد.
برای تمهید وآمادگی بیشتر و بازدید از سالن همایش وجز اینها از آمادگی هایی که می بایست همواره پیش از برگزاری همایش ها ، از آن اطمینان بدست آوریم ، بامدادان و برای نخستین بار به سوی منطقه سردسیر اراک در استان مرکزی حرکت نمودم.
سوز سرمای خشک این منطقه ، مرا بیاد دوران نوجوانی وزندگی در سرزمین عراق و شهر مقدًس نجف أشرف انداخت . شرایط جغرافیایی شهر اراک وقرار گرفتن آن در میانه کوههای نه چندان سربه فلک کشیده ، وپوشیده از برف ویخ ، به گونه ای که در میان یخچالی از یخ وبرف ، این پهنه را به گونه ای تغییر داده است که توگویی در بلندیهای توچال ویا در دامنه های البرز ، ویا بر تپه ها وبلندیهای کوهپایه ای دماوند ویا در دشت میشان کوه الوند همدان قرار دارید. از این رو بود که سرما وزمستان وسوز سخت آن را در این دو روز اقامت در اراک ، احساس نمودم .
چندین سال بود که به وسیله عزیزان برگزار کننده نمایش ویا به عبارتی زیباتر ، نوا نمایش به آتش کشیده شدن درب خانه حضرت زهرا ع ، ورخدادهای رنج آور ومصیبت بار آن را در پس رحلت رسول خدا ص ، وغصب خلافت بلافصل یار وبرادر وابن عمً او ، یعنی أمیر المومنین علی بن ابیطالب ع ، در رخداد هولناک ( یوم الدًار ) وهجوم به خانه وحی الهی ، خانه ای که در آن بارها جبرئیل أمین، بر رسول خدا ص ، وبه روایتی پس از رحلتش بر بانوی دو عالم فرود آمده ، خانه ای که زادگاه حسنین علیهما السلام بوده ، وخانه ای که پروردگار در آیه ای ، بشارت به طهارت وپاکیزکی وعصمت ساکنین آن داده بود ، کرده ، وکردند آنچه که نباید می کردند. وبه گفته سلمان فارسی ، آن یار وصحابی بزرگ رسول خدا ص وأمیر المومنین ع وحضرت زهرا ع ، چنین مشهور است که او در سرزنش بیعت برخی از صحابه با ابوبکر ، وپس از رخداد حمله به خانه حضرت زهرا ع و به آتش کشیدن درب آن و لگد زدن بدان وشکستن استخوان سینه بانوی دوجهان وسقط حضرت محسن که شش ماهه حامله آن بود ،
درحالیکه حضرتش برای حمایت شوهر وابن عمً وامام برحقً خود، پشت درب خانه اش قرار داشت ، أمیرالمومنین ع را دست بسته برای گرفتن بیعت زور، به مسجد کشانیدند وآن رخدادهای غم انگیز ، و حضور حضرت زهرا ع ، با حالی که که از سویی سقط جنین کرده ، واز سویی پهلو وسینه شکسته و… گام به مسجد پیامبر نهاد .. … در این هنگام بود که سلمان فارسی ، وبه تعبیری زیباتر ، سلمان محمدی ، دو کلمه تاریخی خود را به زبان آورد که تاجهان ، جهان است ، همچون پیکانی در دیده وقلب کج رهروان فرو رفته ومی رود.. وماندگار باقی مانده است.
سلمان با دیدن رخدادهای هولناکی که بر دخت رسول خدا ص ، فرود آوردند ، لب به سخن گشوده ودوکلمه را با صدای بلند وبه زبان فارسی در آن جمع پیمان شکن ، ودد منش ، به زبان آورده وچنین گفت : « کردید و نکردید». معنی این جمله این است که خلیفه‌ای را انتخاب کردید ، اما فرمان رسول خدا ص را اجرا نکردید. به خانه ای که مورد احترام پروردگار وفرشتگان وآسمانی ها است ، حمله بردید. آتش زدید .، شکستید . ، و…چه کردید . وچه نکردید.؟؟ باز به بیانی سلمان ، زبان به اعتراض وخشمی که از درونش زبانه می کشید وهمچون مولایش ، امیر المومنین ع ، مظلوم تاریخ ، مامور به سکوت بود . باز کرده که چه ناروا حرکتی انجام دادید وچهره تاریخ را سیاه کردید. وچه کاری که دیگر باقی نبود . انجام ندادید.؟
سلمان در آن روز گفت: مرد سالمند را برگزیدید و خاندان پیامبرص خود را رها کردید. ، اگر خلافت را در خاندان پیامبر می‌گذاشتید ، حتی دو نفر باهم اختلاف پیدا نمی‌کردند و از میوه این درخت هرچه گواراتر و زیادتر سود می‌بردید ، را به نمایش می کشیدند ، آگاه بودم . امًا دوروز قبل از حرکت به سوی اراک ، عزیز برادر هنرمند ودل آگاه ودلسوز بانوی دوجهان ، دکتر نیما حسینی با من تماس گرفتند واز نمایش این رخداد دلسوز تاریخ اسلام ونه ، بلکه تاریخ جهان بشریت در اراک به من خبر داده وقول دادم که در این نوا نمایش ، افتخار حضور داشته باشم.
شب هنگام به همراه اعضای ارجمند وفرهیخته فرهنگستان علوم پزشکی ایران ، که برای شرکت در همایش اشاره شده به اراک گام نهاده بودند ، با اندکی تاخیر از ساعت مقرر ، که به عنایت عزیزان برگزار کننده ، ساعت شروع سانس نمایش را به تاخیر انداخته بودند وجمعیتی در حدود هزار نفر در سالن ، بدین مکان مقدس ومتبرک شده به نام حضرت زهرا ع ، سالن کانون إمام علی ع ، گام نهاده ومورد استقبال گرم این خادمان وتلاشگران فرهنگی فاطمی وعلوی ، قرار گرفتیم.
از دکتر حسینی تقاضا نمودم که در میانه سخن آغازین خود و معرفی برنامه ، ضمن پوزش از حاضران در سالن، نسبت به تأخیر آغاز برنامه ، به آنان بشارت دهند که با حضور خادمی از خادمان شرف اعتاب مقدسه عراق ، سه هدیه گرانبها را به این جمع عاشق اهل بیت به ارمغان آورده ام: تربت پاک مضجع مبارک حضرت اباعبد الله الحسین ع که از مکانی ویژه و در نزدیکی قبر مطهر برداشته ام که در آب چای چایخانه این مراسم قرار داده که همه حاضران، با نوشیدن آن در پس پایان برنامه ، از برکات ورشحات معنوی وروحانی ودرمانی آن بهره مند خواهندگردید.
دیگر ، کتیبه سلام کامل حضرت أباعبد الله ع را که دوماه محرم وصفر در ایوان حضرتش قرار داده می شود ، را به عنوان هدیه وپاسداشت از زحمات چندین ماهه عزیزان دست اندر کار این نوا نمایش فاطمی ، که نزدیک به یکصد وپنجاه نفر هستند به آنان تقدیم خواهم داشت.
ودیگر و نوید دهنده تر اینکه پرچم عزای حضرت إمام حسین ع که در شب اول محرم هرسال وطی مراسمی ملیونی وویژه ، بر روی گنبد مطهر إمام مظلومان وسالار شهیدان ، یعنی در آستان مبارک حسینی ، به اهتزاز در می آید را برای تبرک جستن همه عزیزان حاضر در سالن ، به همراه دارم که در پایان مراسم ، همه بادست کشیدن بر آن وعبور از زیر پناه آن ، بهره برده ولحظاتی زیبا ودر فضایی مجازی ، خود را در صحن وسرای کربلا حسً خواهند نمود.
نوا نمایش « درهای کج» ، قالبی از نمایش است که گروهی بر شرایط ونیاز صحنه‌های تئاتر ، آواها، شعرها و سرودهایی را می‌خوانند که آلات موسیقی در آن بکار گرفته نشده بود که خود یکی از ویژگیهای این برنامه ونمایش بشمار می آمد.
راوی این روایت، سلمان فارسی ، صحابی بزرگ ویار حضرت علی ع و صدیقه کبری ع ، بود. و سعی ودقتم در طول برنامه به نمایش کشیده شدن این رخداد تاریخی عظیم ودلخراش وسوزناک ، به دقت منابع وبهره گرفتنهای عزیزان از آن بود ، که شایسته است در اینجا به عزیزان ، تکریم وسپاس خود را تقدیم دارم . نوا نمایش همراه با روایات مستدل، وقایع تاریخی پس از ارتحال پیامبر اکرم (ص) به صورت واقعی ، با زبان هنر و آمیخته شدن به شور و شعور وسرود وجز اینها ، به نمایش کشیده شده بود.
دکتر حسینی ، کارگردان این نما نمایش در توضیحیات خود در این باره به من ، اشاره نمودند که این نوا نمایش از یک گروه ۱۵۰ نفره عوامل اجرایی، بازیگر، نوا، پشتیبانی، نویسنده، کارگردانی تشکیل گردیده و حدود۴ ماه پیش تمرین این اجرا را آغاز نموده اند.
نویسنده متن نمایشنامه ، آقای یاسین حجازی، و به کارگردانی سید وحید میریونسی و تهیه کننده برادر عزیز وهمکار ارجمندم دکتر نیما حسینی خو می باشد.
این نوا نمایش در هشتمین سال پیاپی خود ، که همزمان با ایام فاطمیه دوم ، در قالب گروه هنری «أسما» ، وابسته به بنیاد نشر معارف علوی است از تاریخ هفتم بهمن ماه سال جاری ، روزانه در دو سانس ، ۳/۵ الی ۵ بعد الظهر ، و۶/۵ الی ۸ شب ، در کانون امام علی (ع) در شهر اراک به روی صحنه رفته است وهمانطور که اشاره نمودم، توفیقی بود که مراسم عزاداری وروضه خوانی وسوگواری این سالروز غمناک بزرگ تاریخ اسلام ، ونه ، بلکه تاریخ بشریت را در شهر اراک ، که بنا بود همچون سنًت معمول سالهای پیش ، در کنار بارگاه غریبانه ومظلومانه همسر وابن عمً او ، أمیر المومنین ع در نجف أشرف باشم را در اراک برایم رقم زده شود.
و با همراه داشتن سه هدیه مبارک یاد شده ، بر شور وحماسه واشک وسوز این انجمن ، بیفزایم ، همچنانکه در پایان این نوا نمایش بسیار قدرتمند وزیبا از نظر هنری ، ودلسوز واشک آور از نظر تاریخی ، که واقعا هنرمندان صحنه ، بدون کوچکترین اشتباه لفظی و حرکتی ونمایشی ، این رخداد عظیم را به نمایش گزاردند ، سخنان کوتاه بنده در تقدیر از عزیزان ومعرفی تربت پاک سالار شهیدان ، وتقدیم کتیبه سلام کامل ، و سپس به اهتزاز در آمدن پرچم مبارک گنبد حسینی ، عاشورایی را در میان حاضران در سالن ، بوجود آورد.
صحنه های نمایش تاریخی (یوم الدًار ) من وتمام حاضران در سالن را به چهارده قرن پیش باز گردانیده بود. تو گویی که در کنار خانه عرشی که بر زمین قرار داشت ، حضور داری وشاهد آن رخدادهای شکننده ودلسوز وگریه حسنین و زینب وامً کلثوم علیهم السلام و نیز یارانی همچون سلمان ومقداد و… می باشی. وچه سخت لحظاتی را حاضران در سالن، از دیده می گذرانیدند. صحنه های پایانی که با حرکت دادن تابوت نمادین حضرت زهرا ع همراه بود ، از همه لحظات سخت تر ودل شکننده تر بود.
در این لحظات بود که بیاد أمیر المومنین ع بودم که چگونه غم عالم به وی روی آورده وسخنان وسوز دلهایی که از حضرتش مشهور است. سراسر وجودم را فراگرفته بود.
صدای گریه حاضران و شگفت آنکه صدای گریه وآه وناله هنرمندان ونقش آفرینان این نوا نمایش ، خود شور وسوز دلخراشی را به این انجمن داده بود.
صحنه های شور وهیجان وسلام بر حضرت مهدی ع وباز کردن کتیبه سلام کامل حسینی ، وقرار داده شدن آن بر جنازه نمادین حضرت ، وگریه وشوری که نقش آفرینان این نمایش ، پیرامون آن بوجود آورده بودند ، از سویی و گردش پرچم گنبد بارگاه حسینی از روی سر حاضران واشک وسوز وروضه خوانی بر غربت آل الله از سوی دیگر ، سالن نمایش را به صحنه عاشورایی مبدًل گردانیده بود.
صحنه های خارج از سالن و روی آوردن زن ومرد وکودک وجوان وپیر حاضر در مکان به چایخانه ، ونوشیدن چای متبرک به تربت ناب حسینی ، خود حال وهوایی را بوجود آورده بود که این قلم از وصف آن ناتوان است. گروهی چای را نوشیده ومقدار اندکی از آن را در کیسه وآنچه که می توانست قطراتی از آن را به خانه ها برساند ، بهره می گرفتند.
برخی قند خویش را با قطره های پایانی چای باقیمانده در چایخانه ، آغشته ساخته واین قند متبرک شده به تربت حسینی را برای بیماران ودیگر عزیزان خانواده خویش ، با خوشحالی به ارمغان می بردند.
دیدگان همه مملو از اشک شوق از سویی واشک حسینی از سوی دیگر بود. نوجوانی با گریه خود را در آغوش من انداخت وبا گریه می گفت که آقای دکتر. من آرزویم ،کربلا رفتن است . وامشب به کربلا رفتم. لحظات ویژه ای را که بدون تردید از لحظات عمر من بشمار نمی آمد ، در این جمع فاطمی وحسینی وعلوی و…سپری کردم.
اجرای این نوا نمایش رایگان بود و گردانندگان سعی نموده بودند که بصورت دیگری ، وبه بیانی ، روضه مصور در قالب هنر را برای مردم ، به تصویر کشانند
بینندگان وحاضران ، در چنین قالب هایی وبا شیوه های هنری خاصً وویژه ، تاریخ اسلام وموضوعات دینی وضروری را که می تواند پایه های اعتقادی آنان را مستحکم سازد ، در قالب هنر آشنا ساخته و بدین ترتیب می توانند با تاریخ دین ومذهب واعتقاد خود ، که ستون فقرات واسکلت اعتقادی دین بشمار می رود ، ارتباط برقرار کنند.
تئاتر آئینی ، ریشه در فرهنگ ایرانی دارد و اجرای تعزیه در کنار منبر و روضه ، قدیمی ترین روش برای انتقال مفاهیم دینی بوده است ، که امروز با توجه به تغییرات فضای تبلیغی در فضای مجازی، رسانه‌ها و هجمه‌هایی که برای ایجاد تردید در اعتقادات اصلی شیعه وجود دارد و دشمنان هم هزینه‌های گزافی می‌کنند تا بتوانند عقاید شیعه را سست کنند، زبان هنر می‌تواند مباحث هنری را با فرهنگ و متون اصلی دینی آمیخته سازد و به نسل آینده عرضه کند.
البته تحقق این مهم به پشتیبانی های علمی ، تاریخی ، ومادی وفعالیت اندیشمندان وصاحبنظران تاریخ اسلام در کنار هنرمندان دارد.
ما در شرایط حسًاس کنونی جامعه ، وسست بودن اطلاعات وآگاهی افراد به ویژه نوجوانان وجوانان آن ، شایسته است که گروهی از نیکوکاران وخیرین وتوانمندان جامعه ، با تشکیا شاخه تلاشگران فرهنگی ، به حمایت از این راستا پرداخته وبا تهیه فیلم های تاریخی وسریال ها ونمایش نامه ها ونوا نمایش ها وجز اینها ، رسالت تاریخی ونیاز جامعه کنونی به آحاد مردم را ادا نمایند.
بدون تردید در شرایط کنونی ، این نمایش های تاریخی وسریال ها وفیلم ها ، تاثیر بسیار گسترده وبسزایی را در اقشار گوناگون جامعه نهاده ویک ساعت آن ، با یک یا چند ماه مطالعه کتاب ، برابری می کند.
در پایان ، سپاس وتقدیر خود را به تمامی دست اندرکاران این نوانمایش ( درهای کج ) که نامی پر معنا را به همراه دارد ، تقدیم داشته و تردید ندارم که پاداش این تلاشگران فرهنگی وصلواتی ، از سوی صاحب این برنامه ، یعنی حضرت زهرا ع ، شامل آنان ونسل پاکشان تا قیامت خواهد گردید ودر روز محشر ، برپایه روایت مشهور همچون دانه های نیکو ، از سوی بانوی دوجهان انتخاب شده وبه سوی بهشت برین رهسپار می گردند. انشاء الله تعالی.
